Van stout tot verstild (Eva van Berne)

Van stout tot verstild

diverse kunstenaars - The Unforgettable Fire, 25 jaar TORCH Gallery

door Eva van Berne 12 augustus 2009

Fotografe Margi Geerlinks wilde het 25-jarig bestaan van haar galerie TORCH niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Ze nam het initiatief voor een publicatie en een tentoonstelling in de Kunsthal Rotterdam. Beide dragen de titel The Unforgettable Fire en vormen een dubbel eerbetoon aan de galerie en vooral haar eigenzinnige galeriehouder Adriaan van der Have (1958-2009).

Van der Have was zelf nog nauw betrokken was bij de totstandkoming van de tentoonstelling en catalogus. Hij selecteerde de 26 kunstenaars, een voor elk jaar uit het bestaan van de galerie, die op de tentoonstelling te zien zijn en leverde input voor de vorm en inhoud van de catalogus. De opening heeft hij net niet meer mee kunnen maken. Hij overleed op 3 april na een tijd ernstig ziek te zijn geweest. The Unforgettable Fire toont vooral hoe veelzijdig zijn belangstelling was.

Adriaan van der Have & TORCH
Adriaan van der Have staat vooral bekend als de galeriehouder die als een van de eersten in Nederland de potentie van fotografie als kunstvorm zag. Hoewel het aanvankelijk lastig was om met dit medium genoeg brood op de plank te krijgen bleek Van der Have een vooruitziende blik te hebben. De fotografie werd steeds populairder en is tegenwoordig niet meer weg te denken uit de kunstwereld. Nederland kent verschillende musea die zich richten op (kunst)fotografie en ook in de handel doet het medium het goed. In plaats van de prominente positie van TORCH als fotogalerie te gelde te maken heeft Van der Have heeft zich nooit tot een medium of stijl beperkt. Juist toen de fotografie een succes bleek en mensen het in zijn galerie gingen verwachten keek hij uit naar andere zaken. Hij vond dat juist het feit dat het onverwachte TORCH interessant maakte.

Eind jaren zeventig studeerde Van der Have kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit. Hij maakte deze studie niet af maar begon samen met studievriend Jos Smit een bedrijfje. In het voorpand van de galerie van Wim van Krimpen vestigden zij Art Unlimited, een (kunst)kaarten- en posterwinkel. Later richtte hij zich ook op lijstenmakerij en kunsthandel. In 1984 startte hij TORCH Gallery in Amsterdam. Op de eerste tentoonstelling toonde Van der Have werk van Alan David-Tu, een Britse modefotograaf die mysterieuze portretten creëerde. Daarna volgden onder meer de curieuze stillevens van Henk Tas, de digitaal gemanipuleerde foto's van Inez van Lamsweerde en de feeërieke onderwater films van Danielle Kwaaitaal. Hij maakte naam als eigenzinnige en tegendraadse promotor van de geënsceneerde fotografie. Daarbij ging hij, met een volgens eigen zeggen 'intuïtieve benadering', op zoek naar de grenzen van wat als kunst en fotografie beschouwd werd.

Zowel qua kunstenaars als qua afzetmarkt beperkte Van der Have zich niet tot Nederland. In zijn stal bevinden zich bijvoorbeeld veel Amerikanen, waaronder Terry Rogers, Anthony Goicolea en voormalig pornoactrice Annie Sprinkle. Voor veel van zijn buitenlandse kunstenaars bleek in Nederland een markt te vinden. Anderzijds zocht Van der Have ook de internationale markt op voor zijn Nederlandse kunstenaars. Eind jaren tachtig had hij samen met galeriehouder Milco Onrust een vestiging in Keulen. Ook nam hij regelmatig deel aan internationale beurzen. In het begin deelde hij vaak een stand met Cokkie Snoei. Later wierp hij zich ook op als promotor van verschillende beurzen. De PULSE Contemporary Art Fair in Miami en New York zal in december dit jaar de PULSE prize ter ere van Van der Have uitreiken.

The Unforgettable Fire
Als dank voor zijn jarenlange inzet voor haar en de andere kunstenaars uit zijn stal nam Margi Geerlinks het initiatief om iets te doen met het naderende jubileum van TORCH. In haar geëmotioneerde openingsspeech in de Kunsthal memoreert ze vooral zijn tomeloze inzet om 'zijn' kunstenaars op de kaart te zetten. ‘Keep de fire burning' staat te lezen op de speciaal voor deze gelegenheid gedrukte t-shirts die veel van de kunstenaars dragen. Wim van Krimpen noemt in zijn toespraak Van der Have's keuze voor fotografie ‘dapper en uitdagend' en ziet de tentoonstelling als een hommage aan het werk van galeriehouders.

De foto op de uitnodiging is gemaakt door Anton Corbijn en toont Van der Have als cowboy in de polder. De prachtige titel van de tentoonstelling en publicatie verwijst niet alleen naar de naam van de galerie, maar ook naar het album van U2 dat uitkwam in hetzelfde jaar dat TORCH Gallery opende en waarvoor Corbijn de foto's maakte. Op de tentoonstelling hangt een foto van U2 met hun vaders en een curieus zelfportret van Corbijn in blackface. Dit laatste is niet het enige werk op de tentoonstelling dat vanwege een vervreemdend of opmerkelijk karakter de aandacht trekt. Van der Have hield wel van een beetje fout en stout. Bijvoorbeeld de geënsceneerde foto van een klein meisje in een miss-verkiezing van de Sanchez Brothers, de 'tit prints' van Annie Sprinkle of de foto's van De Sirenen, waaronder ook Van der Haves vrouw Mitsy. Op een van de foto's zien we de galeriehouder liggend onder de voeten van zijn vrouw en twee collega sirenen. Aan de andere kant had hij ook veel kunstenaars in zijn stal die juist rustig en verfijnd werk maken, zoals het werk van Ellen Kooi, de zwart-wit fotografie van Wouter Deruytter en de verfijnde kinderportretjes van Loretta Lux.

In TORCH Gallery waren de werken van deze kunstenaars doorgaans in solo-exposities te bezichtigen. Op de tentoonstelling in de Kunsthal Rotterdam zijn zesentwintig van hen met een of enkele werken vertegenwoordigd. Dit levert nogal een allegaartje op waarvan de indeling hoofdzakelijk door de tentoonstellingsruimte bepaald is en minder door de chronologie op basis waarvan de kunstenaars zijn uitgekozen. De jaren, een voor elk jaar van het bestaan van de galerie, waaraan de kunstenaars gekoppeld zijn hangen door elkaar heen. Er is niet duidelijk een ontwikkeling zichtbaar, maar vooral veelzijdigheid. In de catalogus die is uitgegeven door Art Unlimited komen meer kunstenaars aan bod en zijn beschouwende en anekdotische teksten van verschillende auteurs opgenomen. De kunst staat centraal en krijgt de ruimte. De korte introductie gewijd aan Van der Have is bescheiden en informeel. De laatste tentoonstelling samengesteld door Van der Have in zijn galerie is die van Terry Rodgers, nog te zien tot 28 augustus 2009. Het is daarna aan zijn zoon Mo die hij het afgelopen jaar heeft ingewerkt om de stoute schoenen aan te trekken en de fakkel brandend te houden. Van der Have zelf leeft voorlopig voort in het door Wouter Deruytter opgerichte weblog 'Adriaan is Alive', waar zijn kunstenaars en vrienden foto's en herinneringen plaatsen.

http://www.8weekly.nl/artikel/7616/van-stout-tot-verstild.html